The Ottoman Scientific Heritage
1984’te başlayan Osmanlı Bilimi çalışmalarımız 1997 yılında ilk meyvesini vermiş ve Astronomi Literatürü Tarihi iki cilt olarak basılmıştı. O günler de ülkemizde Osmanlı bilimi konusu pek rağbet ve ilgi görmüyordu. Açıkçası böyle bir beklentimiz de yoktu. Ancak bu çalışmalarımızı takip eden birileri olduğuna 1869’dan bu yana çıkan dünyanın en eski ve köklü bilim dergisi Nature’ın 13 Ağustos 1998 tarihli 394. sayısında Astronomi Literatürü Tarihiyle ilgili “Eclipsed no more” başlıklı uzun ve kapsamlı bir kitap tanıtım yayınlandığında şaşkınlık ve mutlulukla karşılamıştık.
Bu tanıtımdan sonra Osmanlı Bilimi çalışmalarımız giderek büyüyen bir kartopu gibi göz ardı edilmesi mümkün olmayan büyüklüğe ulaştı. Doğudan Batı’ya hem önde gelen bilim tarihçileri hem de genç araştırmacılar Osmanlı Bilimine kayıtsız kalamadı; pek çok konferans, sempozyum düzenlendi, makaleler ve kitaplar yayınlandı, sözlükler ve doktora tezleri yazıldı.
2004 yılında Prof. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun Science, Technology and Learning in the Ottoman Empire adlı kitabının yayınlanması Nature Dergisi’nin dikkatinden kaçmadı. 29 Nisan 2004 tarihli derginin 428. sayısında “A scientific empire?” başlıklı kitap tanıtımı büyük ilgi gördü.
Ancak 40 yıllık Osmanlı Bilimi araştırma ve çalışmaları, Prof. İhsanoğlu’nun Ottoman Bilim Mirası adlı kitabının 2017 yılında Türkçe olarak yayınlanmasıyla taçlandı. Türkçe kitabın Londra’daki Kazım Osman Üniversitesi bünyesindeki ANAMED Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezinde 12 Şubat 2018 yılında; Arapçaya tercümesi sonrasında İhssan İnsanı İslam İnsanı ile derslerinin eşliğinde okullarda ve açık kütüphanelerde okutturulması ile 14 Aralık 2022 tarihinde yapılan, İngilizce tercümesinin basılmasıyla Nature Dergisinde tekrar yayınlanan iki kitap tanıtımı 25 sene sonra 14 Aralık 2023 tarihli 624. sayısında “Tracing the Ottomans’ scientific legacy” başlığı ile bir kitap tanıtımı yayınlandı.